Τα blogs δείχνουν το δρόμο! Σε συνέχεια των προηγούμενων δύο posts, βρήκα σήμερα και το άρθρο του Νίκου Βατόπουλου, του κορυφαίου, ίσως, έλληνα δημοσιογράφου σε θέματα Αρχιτεκτονικής μέσα απο τις στήλες της Καθημερινής. Με αφορμή αυτά που γράφτηκαν στο τεύχος του περιοδικού "Αρχιτέκτονες", του οποίου αποσπάσματα παρουσιάστηκαν στα προηγούμενα post, ο Βατόπουλος δίνει τη δική του ερμηνεία σε όλα αυτά. Το πως "δείχνουν το δρόμο" τα blogs βέβαια, σηκώνει πολλή συζήτηση... Τον τελευταίο καιρό έχουν γίνει "πολύ της μόδας" (χρησιμοποιούνται απο διάφορες celebrities για λόγους εντυπωσιασμού και image making), αλλά στην πραγματικότητα είναι το σημείο εκκίνησης μιας "σιωπηρής" επανάστασης στον πολιτισμό. Το μόνο που ακόμη δεν έχουμε καταφέρει σε αυτή την επικοινωνιακή "έρημο" ή "ζούγκλα" του e-space (όπως θέλετε πέστε το) είναι να μάθουμε να επιβιώνουμε μέσα σε αυτήν, σκεπτόμενοι τις "γόνιμες" πτυχές της επικοινωνίας και όχι να αναλωνόμαστε στη "στείρα" κριτική...
Δημοσίευμα της εφημερίδας "Καθημερινή", 23/8/2006
Τα blogs δείχνουν τον δρόμο
Μια σιωπηρή επανάσταση θέτει νέα βάση για τη σχέση της αρχιτεκτονικής με το κοινό
Του Νικου Βατοπουλου
Νέα λαϊκή κριτική της αρχιτεκτονικής παράγεται καθημερινά στα δεκάδες blogs στο Διαδίκτυο. Είναι μια σιωπηρή, δημοκρατική επανάσταση, που θέτει νέα βάση για τη σχέση της αρχιτεκτονικής με το κοινό. «Στα blogs έχει γεννηθεί ένας διάλογος που θίγει πολλά ζητήματα», λέει ο αρχιτέκτων Μιχάλης Λεφαντζής, ο οποίος είχε την ιδέα να οργανώσει ένα σχετικό αφιέρωμα στο περιοδικό «Αρχιτέκτονες» του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων. «Προβάλλεται πλέον με νέο τρόπο η σχέση της αρχιτεκτονικής με την καθημερινότητα». Πρόκειται, κατά τον Μιχάλη Λεφαντζή, για ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο στην Ελλάδα, όπου η στάση του κοινού απέναντι στο αρχιτεκτονικό προϊόν παρέμενε μυστική, περιφρονημένη, άγνωστη.
Γράφουν
Σε ένα blog διαβάζουμε ότι «συχνά το παλιό θεωρείται αξιόλογο μόνο και μόνο για την ηλικία του. Συμφωνώ απολύτως ότι αυτό δεν είναι πολύ ευφυές». Αλλού: «Σεργιάνισα για πρώτη φορά στην πλατεία Αριστοτέλους στα 1979, πριν 27 χρόνια. Η διαφορά ανάμεσα στην εικόνα του τότε και του σήμερα είναι τραγική: η πλατεία έχει ασχημύνει αφόρητα... εκφράζει με αδιάψευστο τρόπο το πόσο ευτελίστηκε όλα αυτά τα χρόνια η ψυχή της Θεσσαλονίκης». Σε ένα άλλο: «...εκείνο που δεν περιμένει να δει κανείς, αριστερά και δεξιά από το αρχαίο μνημείο, είναι ένας καπνοσυλλέκτης c. 1970 και μια μικροκυματική ζεύξη c. 1995».
Η ειλικρίνεια και ο αυθορμητισμός, η διάθεση να πει κανείς όσα δεν τολμούν άλλοι λόγω ισορροπιών ή θέσεων, το λένε οι bloggers. Εκβάλλει στον δημόσιο χώρο μια νέα γλώσσα, ατίθαση, που δεν εγκιβωτίζεται ούτε φιλτράρεται. Το αφιέρωμα με τίτλο «Με τα μάτια των μη-αρχιτεκτόνων» στο περιοδικό του ΣΑΔΑΣ (στο οποίο συνεργάστηκε και η Βίκυ Παναγιωτοπούλου) οργανώνει μια νέα θεματική, με παρακλάδια σύνθετου προβληματισμού. «Στα blogs είδα νέους ανθρώπους χωρίς κανένα συμφέρον να μιλούν για αρχιτεκτονική», λέει ο Μιχ. Λεφαντζής. «Στα παλιά φόρουμ του Διαδικτύου δεν υπήρχε αξιολόγηση, ο λόγος ήταν συνειρμικός. Οχι όμως στα blogs. Εκεί, ένας άνθρωπος αφιερώνει χρόνο να στήσει ένα κείμενο που να τον εκφράζει, οπότε οι απαντήσεις είναι λογικό να είναι ανάλογες. Πιστεύω ότι οι αρχιτέκτονες έχουμε πολλά να διδαχτούμε διαβάζοντας τι πιστεύει ο κόσμος για την αρχιτεκτονική». Κομμάτι αυτού του ανοίγματος στην κοινωνία είναι και η επιθυμία ενεργοποίησης του φόρουμ στην ιστοσελίδα του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (www.sadas-pea.gr).Σαν μια αγορά του δήμου ή σαν τις στήλες των εφημερίδων πριν από τη δικτατορία, προ τηλεοράσεως, όταν τα αρχιτεκτονικά θέματα ήταν ζητήματα αντιπαραθέσεων, τα blogs έχουν αναδυθεί ως ιδιωτικές δημοκρατίες, όπου παράγεται καθημερινά δημόσιος λόγος. Πολλοί αρχιτέκτονες, ενδεχομένως, υποτιμούν τη δύναμη του λαϊκού αισθήματος, αλλά αν το ακούσουν μπορούν να βελτιώσουν από τη δική τους θέση τη δημόσια εικόνα της
Wednesday, August 23, 2006
Blogs και Αρχιτεκτονική ΙΙ
Αυτός είναι ένας "όμορφος" ορισμός των blogs απο την evee σε συνέχεια του προηγούμενου post απο το ίδιο τεύχος του περιοδικού "Αρχιτέκτονες"...
Blog από αρχιτέκτονες για μη- αρχιτέκτονες
Σημείωμα της Εύης Αναστασοπούλου
Τα κείμενα που ακολουθούν παρακάτω, δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά στο blog που έχω στη διεύθυνση http://datascape.blogspot.com.
Τι είναι blog? Ας επιχειρήσω μια σύγκριση με κάτι γνωστότερο: το email. Αν το email είναι σαν να ψιθυρίζεις κάτι στο αυτί του διπλανού σου, το blog μοιάζει με το να κρεμάς ένα πανό στο μπαλκόνι σου με αυτό που θέλεις να πεις. Μόνο που μένεις στο ισόγειο και ο περαστικός μπορεί να σημειώσει και τη δική του γνώμη από κάτω για να του απαντήσεις και έτσι να γίνει διάλογος. Στην ουσία πρόκειται για μια ιστοσελίδα, που μπορεί να έχει τη μορφή ημερολογίου, περιοδικού ή οποιασδήποτε μορφής κειμένου και εικόνας. Η διαφορά από ένα απλό προσωπικό website είναι η διαδραστικότητά του, αφού δίνει τη δυνατότητα σχολιασμού κάτω από κάθε κείμενο καθώς και η ανανέωσή του ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Το συγκεκριμμένο blog αναφέρεται σε ότι με παρακινεί να γράφω. Η αρχιτεκτονική είναι ένα κομμάτι από τη ζωή μου και ως τέτοιο, πολλά κείμενα αναφέρονται σε αυτή.
Έχοντας συνείδηση ότι δεν απευθύνομαι μόνο σε αρχιτέκτονες επέλεξα να θίξω θέματα με γλώσσα όσο το δυνατόν πιο άμεση και καθημερινή, δίνοντας παράλληλα πληροφορίες ή ερεθίσματα για όσους ενδιαφέρονται να μάθουν κάτι παραπάνω. Δυο χρόνια μετά, τα συμπεράσματα είναι πλούσια και ο απολογισμός σίγουρα θετικός. Θα μπορούσα να γράψω πολύ ακόμη. Ας τελειώσω λέγοντας ότι η μεγαλύτερη ικανοποίηση μου είναι το «αγώγιμο» του ρόλου αυτού.
Σημείωση: Στα κείμενα που ακολουθούν, πολλές από τις λέξεις που αναφέρονται, συνοδεύονται από κάποιο link ώστε να μπορεί κάποιος πατώντας το, να δει το κτίριο για το οποίο γίνεται κουβέντα. Λόγω διαφοράς μέσου, ελπίζω η διαφορετική φύση του κειμένου στο internet να μην αποτελέσει εμπόδιο για την ανάγνωση.
Blog από αρχιτέκτονες για μη- αρχιτέκτονες
Σημείωμα της Εύης Αναστασοπούλου
Τα κείμενα που ακολουθούν παρακάτω, δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά στο blog που έχω στη διεύθυνση http://datascape.blogspot.com.
Τι είναι blog? Ας επιχειρήσω μια σύγκριση με κάτι γνωστότερο: το email. Αν το email είναι σαν να ψιθυρίζεις κάτι στο αυτί του διπλανού σου, το blog μοιάζει με το να κρεμάς ένα πανό στο μπαλκόνι σου με αυτό που θέλεις να πεις. Μόνο που μένεις στο ισόγειο και ο περαστικός μπορεί να σημειώσει και τη δική του γνώμη από κάτω για να του απαντήσεις και έτσι να γίνει διάλογος. Στην ουσία πρόκειται για μια ιστοσελίδα, που μπορεί να έχει τη μορφή ημερολογίου, περιοδικού ή οποιασδήποτε μορφής κειμένου και εικόνας. Η διαφορά από ένα απλό προσωπικό website είναι η διαδραστικότητά του, αφού δίνει τη δυνατότητα σχολιασμού κάτω από κάθε κείμενο καθώς και η ανανέωσή του ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Το συγκεκριμμένο blog αναφέρεται σε ότι με παρακινεί να γράφω. Η αρχιτεκτονική είναι ένα κομμάτι από τη ζωή μου και ως τέτοιο, πολλά κείμενα αναφέρονται σε αυτή.
Έχοντας συνείδηση ότι δεν απευθύνομαι μόνο σε αρχιτέκτονες επέλεξα να θίξω θέματα με γλώσσα όσο το δυνατόν πιο άμεση και καθημερινή, δίνοντας παράλληλα πληροφορίες ή ερεθίσματα για όσους ενδιαφέρονται να μάθουν κάτι παραπάνω. Δυο χρόνια μετά, τα συμπεράσματα είναι πλούσια και ο απολογισμός σίγουρα θετικός. Θα μπορούσα να γράψω πολύ ακόμη. Ας τελειώσω λέγοντας ότι η μεγαλύτερη ικανοποίηση μου είναι το «αγώγιμο» του ρόλου αυτού.
Σημείωση: Στα κείμενα που ακολουθούν, πολλές από τις λέξεις που αναφέρονται, συνοδεύονται από κάποιο link ώστε να μπορεί κάποιος πατώντας το, να δει το κτίριο για το οποίο γίνεται κουβέντα. Λόγω διαφοράς μέσου, ελπίζω η διαφορετική φύση του κειμένου στο internet να μην αποτελέσει εμπόδιο για την ανάγνωση.
Blogs και Αρχιτεκτονική Ι
Το περιοδικό "Αρχιτέκτονες" του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων, παρουσίασε αφιέρωμα στο τεύχος 57, το οποίο παρουσιάζει κάποια απο τα blogs ασχολούνται με θέματα αρχιτεκτονικής. Η evee, (datascape.blogspot.com) ξεκίνησε την κουβέντα με αφορμή αυτό το τεύχος, που εμφανίζεται σαν pdf στο site του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (www.sadas-pea.gr). Η προσέγγιση παρουσιάζει ενδιαφέρον, κάποιες στιγμές γίνεται απολογητική, αλλά σε γενικές γραμμές μπορεί να χαρακτηριστεί θετική.
Το άρθρο που ακολουθεί, είναι κάτι σαν επεξηγηματική εισαγωγή του αφιερώματος αυτού του τεύχους...
BLOG : Ο διαδικτυακός απόηχος
μιας «αρχιτεκτονικής» συζήτησης με μη – αρχιτέκτονες
του Μιχάλη Λεφαντζή, αρχιτέκτονα, διδάκτορα Πανεπιστημίου Αθηνών
Η ταυτότητα των μη-αρχιτεκτόνων
Στον ερμηνευτικό κώδικα της ανθρώπινης επικοινωνίας, που αποτελεί και επιστημονικό αντικείμενο πλείστων πανεπιστημιακών σχολών με ανθρωπογνωστική κατεύθυνση, ο νεολογισμός του προσδιοριστικού μορίου «μη» μπροστά από δόκιμους φιλοσοφικούς όρους ή χαρακτηριστικές ιδιότητες, εμφανίστηκε τις τελευταίες δεκαετίες αντικαθιστώντας το «δεν» ή το «δεν είναι» σε μια ακολουθία λεκτικά επιτηδευμένων θεωρήσεων και ιδεοληψιών.
Πιο εξειδικευμένα, στην Τέχνη και την Αρχιτεκτονική το μόριο «μη» εκφράζει τόσο την Ετερότητα όσο και την Ταυτότητα στην ίδια έννοια, ως προϊόν συνειδητής αντίφασης και αυτοσαρκασμού.
Βέβαια, ενώ στο παρελθόν η Τέχνη αναφερόταν σε συγκεκριμένες και ιδιαίτερες πολιτισμικές δράσεις και η Αρχιτεκτονική στη φιλοσοφική της διάσταση αφορούσε «παν επιστητόν», σήμερα και με την προσθήκη του μορίου «μη» συμβαίνει το αντίθετο:
Από τη μία η μη-Τέχνη των καλλιτεχνών της σύγχρονης εικαστικής και εικονοληπτικής αναζήτησης εξαπλώνεται και συμπεριλαμβάνει όσες δράσεις δεν κατάφερνε να ενσωματώσει μέχρι τώρα η «επίσημη» Τέχνη, ενώ από την άλλη η λεγόμενη Αρχιτεκτονική των μη-αρχιτεκτόνων (ή αλλιώς Αρχιτεκτονική χωρίς αρχιτέκτονες) που έχει συζητηθεί αρκετά - ειδικά τα τελευταία χρόνια - για την επικυριαρχία της στην αρχιτεκτονική πραγματικότητα, απομειώνει την σημασία αλλά και την παρουσία της «επίσημης» Αρχιτεκτονικής και ενδεχομένως των αρχιτεκτόνων.
Αν παρατηρήσατε, δεν αναφέρθηκαν οι όροι μη-καλλιτέχνης ή μη-αρχιτεκτονική γιατί απλούστατα δεν υπάρχουν, αποτελούν παράδοξο το οποίο μάλλον χρειάζεται αρκετό χώρο για να αναπτυχθεί ως θέμα.
Άλλωστε, αυτό που ενδιαφέρει εδώ είναι η ταυτότητα των μη-αρχιτεκτόνων, που κατ’ αναλογία με τη μη-Τέχνη, συνεταιρίζεται πολλές φορές με αυτή των αρχιτεκτόνων, όσο αντιφατικό και αν φαίνεται αυτό και παρ’ όλες τις προηγούμενες θεωρήσεις.
Το πείραμα και η χιμαιρική προσπάθεια
Στην προσπάθεια ανίχνευσης του λόγου και των απόψεων για την Αρχιτεκτονική μέσα από τα μάτια των μη-αρχιτεκτόνων, έγινε αμέσως κατανοητό ότι είναι ακατόρθωτη, σχεδόν χιμαιρική η αναζήτηση ικανοποιητικού δείγματος ή και παραδειγμάτων για το θέμα, με την μεθοδική διαδικασία περισυλλογής και επιλογής στοιχείων και κειμένων. Έπρεπε να βρεθεί ένα συμβατικό εφαλτήριο για την έρευνα, που θα κάλυπτε όσο γίνεται περισσότερο τις απόψεις και την κριτική των νέων κυρίως ανθρώπων για την καθημερινή αρχιτεκτονική πραγματικότητα και τα προβλήματά της. Παράλληλα, προτιμήθηκε η δυνατότητα αξιοποίησης του ζωντανού λόγου και των δημόσιων συζητήσεων που θα συγκεντρώνονταν στο αφιέρωμα αυτό, αποφεύγοντας έτσι όσο γίνεται περισσότερο τα επιμέρους άρθρα με ακαδημαϊκό χαρακτήρα.
Έτσι επιχειρήθηκε μια σειρά συνεντεύξεων με πνευματικούς ανθρώπους, με επαγγελματίες άλλων χώρων, αλλά και με άλλες κατηγορίες πολιτών, των οποίων η γνώμη και η άποψη για την αρχιτεκτονική θα ήταν ενδιαφέρον να παρουσιαστεί στο παρόν αφιέρωμα, για να αποκτήσει με αυτό τον τρόπο και μια εικόνα για όλα αυτά, ο κόσμος των αρχιτεκτόνων.
Από το δείγμα των συνεντεύξεων, έγινε κατανοητό πως όλοι προσπαθούσαν να περιορίσουν την επιχειρηματολογία τους και δεν ήθελαν να παρουσιάσουν αυτά που αληθινά πιστεύουν σε ένα έντυπο που (τουλάχιστον) δύνανται να διαβάσουν όλοι οι αρχιτέκτονες.
Αντικρίζοντας το φτωχό δείγμα που παρουσιάστηκε μετά την πρώτη έρευνα, καταλάβαμε όλοι πως το όλο εγχείρημα είχε περισσότερο πειραματικό χαρακτήρα και αμφισβητήσιμη αξία που τέθηκε άλλωστε και στην Συντακτική Επιτροπή του Περιοδικού. Παράλληλα, έγιναν προτάσεις για την προσέγγιση ομάδων πολιτών με κοινωνικό και οικονομικό κύρος, οι οποίοι θα διατύπωναν εγκυρότερες απόψεις. Αυτό όμως δεν συμφωνούσε με την αρχική θεώρηση του θέματος, ίσως γιατί οι επιχειρηματίες και οι λοιποί κατέχοντες εξουσίες και αξιώματα, στην πλειοψηφία τους ελέγχουν ή επηρεάζουν έμμεσα ή άμεσα την αρχιτεκτονική παραγωγή.
Η ζητούμενη προς διερεύνηση κατηγορία μη - αρχιτεκτόνων, έπρεπε να εκφράσει τα αληθινά της επιχειρήματα και απόψεις για την αρχιτεκτονική, χωρίς σκοπιμότητες, με την αθωότητα και την ασάφεια που μπορεί να προσφέρει η συχνά αδόκιμη, αλλά αμεσότερη στον αναγνώστη, καθομιλουμένη γλώσσα.
Αυτή λοιπόν, ήταν και η στιγμή της αποκάλυψης των BLOG στο διαδίκτυο, όπου οι περισσότεροι είχαμε ακούσει γι’αυτά, αλλά ουσιαστικά μας ήταν άγνωστα.
Τα Blog[1]
Με τη χρησιμοποίηση των γνωστών μηχανών αναζήτησης και τις απαιτούμενες λέξεις κλειδιά, βρέθηκε ένας τεράστιος όγκος υλικού που μάλλον πρέπει να διερευνηθεί περισσότερο μεθοδικά στο μέλλον. Σε αυτό το υλικό παρουσιάζονται τα προσωπικά ημερολογιακά κείμενα «επωνύμων» και «ανωνύμων» όλων των κατηγοριών, τα οποία δέχονται ελεύθερο σχολιασμό, κριτική και αφορμή για συζήτηση, από όλους τους χρήστες του διαδικτύου. Ανάμεσα σε αυτά, ένα από τα περισσότερο γνωστά και πλούσια σε σχολιασμό, είναι αυτό που έχει ο συγγραφέας Νίκος Δήμου, το οποίο είναι και πρώτο στις προτιμήσεις των Bloggers. Έλληνες Αρχιτέκτονες σε αυτό τον μικρόκοσμο των «ημερολογίων» του διαδικτύου εμφανίζονται αρκετοί και αρκετά δραστηριοποιημένοι, με ενδιαφέρουσες σελίδες και οπτικό υλικό.
Η συνάντηση με κάποιους από αυτούς τους αρχιτέκτονες - bloggers[2], που έχουν ξεκινήσει (κάποιοι εδώ και χρόνια) στα δικά τους Blog δημόσια συζήτηση στο διαδίκτυο με τους μη-αρχιτέκτονες για την αρχιτεκτονική, ήταν διαφωτιστικότατη.
Σε αυτή την κοινότητα, οι σχολιάζοντες μη-αρχιτέκτονες είναι κατά μια ιδιαίτερη συνθήκη επώνυμα ανώνυμοι, γεγονός που τους επιτρέπει την κριτική και την ελεύθερη παρουσίαση των επιχειρημάτων τους, χωρίς περιορισμούς, πλαίσιο που συμφωνεί ως ένα σημείο και με τους αρχικούς στόχους της έρευνας του αφιερώματος.
Το σύνολο των απόψεων που παρουσιάζονται και συζητιούνται σε αυτό το χώρο, μπορεί να χαρακτηριστεί ετερόκλητο, με την συνύπαρξη πληθώρας επιδερμικών θεωρήσεων και απόψεων, αλλά και με πολύ αξιόλογα κείμενα που αφορούν την πόλη και την καθημερινή αρχιτεκτονική της πραγματικότητα.
Επισημάνσεις
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να επισημάνουμε πως το προϊόν, το οποίο παρουσιάζεται τελικά στο αφιέρωμα, είναι ένα ελάχιστο δείγμα αυτών που θα μπορούσαν να παρουσιαστούν για το θέμα, ούτε καν ενδεικτικό. Είναι απλά το έναυσμα, το εφαλτήριο μιας νέου τύπου δημόσιας συζήτησης για την αρχιτεκτονική, που δεν πρέπει να υποτιμήσουμε, αντίθετα πρέπει μάλλον να την παρακολουθήσουμε και να αναλογιστούμε την αλήθεια ή τις αλήθειες που αυτή κρύβει μέσα της και τη χρησιμότητα που μπορεί να έχει στον άλλο δικό μας περίκλειστο μικρόκοσμο, αυτόν των αρχιτεκτόνων.
Ο λόγος που αρθρώνουν εδώ οι μη – αρχιτέκτονες, μέσα στην ασάφεια, την απροσδιοριστία και τις συχνά ναϊφ ή απλά βιωματικές εξιστορήσεις, μας προσφέρει κάτι χρήσιμο κατά τη γνώμη μου: Πρώτα την στοιχειώδη(;) και ασαφή (προϊόν ελλιπούς εκπαίδευσης) εικόνα που έχουν οι έλληνες μη-αρχιτέκτονες για την αρχιτεκτονική, παρότι είναι χρήστες της. Δεύτερον, την ανάγκη της δικής μας ενεργοποίησης ως αρχιτεκτόνων στο θέμα της ενημέρωσης, πληροφόρησης, αλλά και δημόσιας συζήτησης των προβλημάτων της περισσότερο καθημερινής και επικαιροποιημένης αρχιτεκτονικής πραγματικότητας, με την ίδια την κοινωνία, την κοινωνία των «μη-αρχιτεκτόνων», που περιμένει να μας ακούσει!
Στα μέχρι τώρα «δημόσια βήματα» για την αρχιτεκτονική, εγχώρια και διεθνή, είδαμε τις περισσότερες φορές να εκτυλίσσεται το «είδωλο» μιας Αρχιτεκτονικής του «Κόσμου», χωρίς τον «Κόσμο».
Σε αυτό τον διαδικτυακό μικρόκοσμο αντίθετα, δεν υπάρχουν ούτε Δημιουργοί, ούτε μαικήνες, ούτε Μέντορες (ακόμη τουλάχιστον), δύνανται απλώς να υπάρχουν όλοι. Το μόριο «μη» εδώ αποκτά τη σημασία που του αρμόζει. Είναι το «μη» των πολλών που μέχρι τώρα έβλεπαν χωρίς μάτια και άκουγαν χωρίς αυτιά εκείνους τους λίγους που (ακόμη και τώρα) είτε νομίζουν πως τα χρησιμοποιούν και τα διαθέτουν, είτε νομίζουν πως δεν νομίζουν - μάλλον «Τίποτα». Πέρα από τα πρέπει και τα μη των «νομιζόντων», οι αρχιτέκτονες ήρθε η ώρα να συλλάβουμε, πως ο επαναπροσδιορισμός της κοινωνικής μας ταυτότητας και ρόλου, είναι αλληλένδετος με την «αστοιχείωτη» και «ναϊφ» παρουσίαση της ταυτότητας των μη-αρχιτεκτόνων που εμφανίζεται στα κείμενα των επομένων σελίδων…
Ως κατακλείδα αυτών των συλλογισμών, προτείνω (και νομίζω ότι πολλοί θα συμφωνήσουν σε αυτό) να ανοίξει το διαδικτυακό FORUM του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων που είναι έτοιμο προς λειτουργία, για να ξεκινήσει από εκεί μια πραγματικά δημόσια συζήτηση για την αρχιτεκτονική…
[1] Μπορούν να οριστούν ως συνδυασμός προσωπικού διαδικτυακού ημερολογίου- λευκώματος και forum συζητήσεων
[2] Την Εύη Αναστασοπούλου από την Αθήνα και τον Θοδωρή Δούνα από την Θεσσαλονίκη, τους οποίους και ευχαριστώ για την πολύτιμη βοήθειά τους.
Το άρθρο που ακολουθεί, είναι κάτι σαν επεξηγηματική εισαγωγή του αφιερώματος αυτού του τεύχους...
BLOG : Ο διαδικτυακός απόηχος
μιας «αρχιτεκτονικής» συζήτησης με μη – αρχιτέκτονες
του Μιχάλη Λεφαντζή, αρχιτέκτονα, διδάκτορα Πανεπιστημίου Αθηνών
Η ταυτότητα των μη-αρχιτεκτόνων
Στον ερμηνευτικό κώδικα της ανθρώπινης επικοινωνίας, που αποτελεί και επιστημονικό αντικείμενο πλείστων πανεπιστημιακών σχολών με ανθρωπογνωστική κατεύθυνση, ο νεολογισμός του προσδιοριστικού μορίου «μη» μπροστά από δόκιμους φιλοσοφικούς όρους ή χαρακτηριστικές ιδιότητες, εμφανίστηκε τις τελευταίες δεκαετίες αντικαθιστώντας το «δεν» ή το «δεν είναι» σε μια ακολουθία λεκτικά επιτηδευμένων θεωρήσεων και ιδεοληψιών.
Πιο εξειδικευμένα, στην Τέχνη και την Αρχιτεκτονική το μόριο «μη» εκφράζει τόσο την Ετερότητα όσο και την Ταυτότητα στην ίδια έννοια, ως προϊόν συνειδητής αντίφασης και αυτοσαρκασμού.
Βέβαια, ενώ στο παρελθόν η Τέχνη αναφερόταν σε συγκεκριμένες και ιδιαίτερες πολιτισμικές δράσεις και η Αρχιτεκτονική στη φιλοσοφική της διάσταση αφορούσε «παν επιστητόν», σήμερα και με την προσθήκη του μορίου «μη» συμβαίνει το αντίθετο:
Από τη μία η μη-Τέχνη των καλλιτεχνών της σύγχρονης εικαστικής και εικονοληπτικής αναζήτησης εξαπλώνεται και συμπεριλαμβάνει όσες δράσεις δεν κατάφερνε να ενσωματώσει μέχρι τώρα η «επίσημη» Τέχνη, ενώ από την άλλη η λεγόμενη Αρχιτεκτονική των μη-αρχιτεκτόνων (ή αλλιώς Αρχιτεκτονική χωρίς αρχιτέκτονες) που έχει συζητηθεί αρκετά - ειδικά τα τελευταία χρόνια - για την επικυριαρχία της στην αρχιτεκτονική πραγματικότητα, απομειώνει την σημασία αλλά και την παρουσία της «επίσημης» Αρχιτεκτονικής και ενδεχομένως των αρχιτεκτόνων.
Αν παρατηρήσατε, δεν αναφέρθηκαν οι όροι μη-καλλιτέχνης ή μη-αρχιτεκτονική γιατί απλούστατα δεν υπάρχουν, αποτελούν παράδοξο το οποίο μάλλον χρειάζεται αρκετό χώρο για να αναπτυχθεί ως θέμα.
Άλλωστε, αυτό που ενδιαφέρει εδώ είναι η ταυτότητα των μη-αρχιτεκτόνων, που κατ’ αναλογία με τη μη-Τέχνη, συνεταιρίζεται πολλές φορές με αυτή των αρχιτεκτόνων, όσο αντιφατικό και αν φαίνεται αυτό και παρ’ όλες τις προηγούμενες θεωρήσεις.
Το πείραμα και η χιμαιρική προσπάθεια
Στην προσπάθεια ανίχνευσης του λόγου και των απόψεων για την Αρχιτεκτονική μέσα από τα μάτια των μη-αρχιτεκτόνων, έγινε αμέσως κατανοητό ότι είναι ακατόρθωτη, σχεδόν χιμαιρική η αναζήτηση ικανοποιητικού δείγματος ή και παραδειγμάτων για το θέμα, με την μεθοδική διαδικασία περισυλλογής και επιλογής στοιχείων και κειμένων. Έπρεπε να βρεθεί ένα συμβατικό εφαλτήριο για την έρευνα, που θα κάλυπτε όσο γίνεται περισσότερο τις απόψεις και την κριτική των νέων κυρίως ανθρώπων για την καθημερινή αρχιτεκτονική πραγματικότητα και τα προβλήματά της. Παράλληλα, προτιμήθηκε η δυνατότητα αξιοποίησης του ζωντανού λόγου και των δημόσιων συζητήσεων που θα συγκεντρώνονταν στο αφιέρωμα αυτό, αποφεύγοντας έτσι όσο γίνεται περισσότερο τα επιμέρους άρθρα με ακαδημαϊκό χαρακτήρα.
Έτσι επιχειρήθηκε μια σειρά συνεντεύξεων με πνευματικούς ανθρώπους, με επαγγελματίες άλλων χώρων, αλλά και με άλλες κατηγορίες πολιτών, των οποίων η γνώμη και η άποψη για την αρχιτεκτονική θα ήταν ενδιαφέρον να παρουσιαστεί στο παρόν αφιέρωμα, για να αποκτήσει με αυτό τον τρόπο και μια εικόνα για όλα αυτά, ο κόσμος των αρχιτεκτόνων.
Από το δείγμα των συνεντεύξεων, έγινε κατανοητό πως όλοι προσπαθούσαν να περιορίσουν την επιχειρηματολογία τους και δεν ήθελαν να παρουσιάσουν αυτά που αληθινά πιστεύουν σε ένα έντυπο που (τουλάχιστον) δύνανται να διαβάσουν όλοι οι αρχιτέκτονες.
Αντικρίζοντας το φτωχό δείγμα που παρουσιάστηκε μετά την πρώτη έρευνα, καταλάβαμε όλοι πως το όλο εγχείρημα είχε περισσότερο πειραματικό χαρακτήρα και αμφισβητήσιμη αξία που τέθηκε άλλωστε και στην Συντακτική Επιτροπή του Περιοδικού. Παράλληλα, έγιναν προτάσεις για την προσέγγιση ομάδων πολιτών με κοινωνικό και οικονομικό κύρος, οι οποίοι θα διατύπωναν εγκυρότερες απόψεις. Αυτό όμως δεν συμφωνούσε με την αρχική θεώρηση του θέματος, ίσως γιατί οι επιχειρηματίες και οι λοιποί κατέχοντες εξουσίες και αξιώματα, στην πλειοψηφία τους ελέγχουν ή επηρεάζουν έμμεσα ή άμεσα την αρχιτεκτονική παραγωγή.
Η ζητούμενη προς διερεύνηση κατηγορία μη - αρχιτεκτόνων, έπρεπε να εκφράσει τα αληθινά της επιχειρήματα και απόψεις για την αρχιτεκτονική, χωρίς σκοπιμότητες, με την αθωότητα και την ασάφεια που μπορεί να προσφέρει η συχνά αδόκιμη, αλλά αμεσότερη στον αναγνώστη, καθομιλουμένη γλώσσα.
Αυτή λοιπόν, ήταν και η στιγμή της αποκάλυψης των BLOG στο διαδίκτυο, όπου οι περισσότεροι είχαμε ακούσει γι’αυτά, αλλά ουσιαστικά μας ήταν άγνωστα.
Τα Blog[1]
Με τη χρησιμοποίηση των γνωστών μηχανών αναζήτησης και τις απαιτούμενες λέξεις κλειδιά, βρέθηκε ένας τεράστιος όγκος υλικού που μάλλον πρέπει να διερευνηθεί περισσότερο μεθοδικά στο μέλλον. Σε αυτό το υλικό παρουσιάζονται τα προσωπικά ημερολογιακά κείμενα «επωνύμων» και «ανωνύμων» όλων των κατηγοριών, τα οποία δέχονται ελεύθερο σχολιασμό, κριτική και αφορμή για συζήτηση, από όλους τους χρήστες του διαδικτύου. Ανάμεσα σε αυτά, ένα από τα περισσότερο γνωστά και πλούσια σε σχολιασμό, είναι αυτό που έχει ο συγγραφέας Νίκος Δήμου, το οποίο είναι και πρώτο στις προτιμήσεις των Bloggers. Έλληνες Αρχιτέκτονες σε αυτό τον μικρόκοσμο των «ημερολογίων» του διαδικτύου εμφανίζονται αρκετοί και αρκετά δραστηριοποιημένοι, με ενδιαφέρουσες σελίδες και οπτικό υλικό.
Η συνάντηση με κάποιους από αυτούς τους αρχιτέκτονες - bloggers[2], που έχουν ξεκινήσει (κάποιοι εδώ και χρόνια) στα δικά τους Blog δημόσια συζήτηση στο διαδίκτυο με τους μη-αρχιτέκτονες για την αρχιτεκτονική, ήταν διαφωτιστικότατη.
Σε αυτή την κοινότητα, οι σχολιάζοντες μη-αρχιτέκτονες είναι κατά μια ιδιαίτερη συνθήκη επώνυμα ανώνυμοι, γεγονός που τους επιτρέπει την κριτική και την ελεύθερη παρουσίαση των επιχειρημάτων τους, χωρίς περιορισμούς, πλαίσιο που συμφωνεί ως ένα σημείο και με τους αρχικούς στόχους της έρευνας του αφιερώματος.
Το σύνολο των απόψεων που παρουσιάζονται και συζητιούνται σε αυτό το χώρο, μπορεί να χαρακτηριστεί ετερόκλητο, με την συνύπαρξη πληθώρας επιδερμικών θεωρήσεων και απόψεων, αλλά και με πολύ αξιόλογα κείμενα που αφορούν την πόλη και την καθημερινή αρχιτεκτονική της πραγματικότητα.
Επισημάνσεις
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να επισημάνουμε πως το προϊόν, το οποίο παρουσιάζεται τελικά στο αφιέρωμα, είναι ένα ελάχιστο δείγμα αυτών που θα μπορούσαν να παρουσιαστούν για το θέμα, ούτε καν ενδεικτικό. Είναι απλά το έναυσμα, το εφαλτήριο μιας νέου τύπου δημόσιας συζήτησης για την αρχιτεκτονική, που δεν πρέπει να υποτιμήσουμε, αντίθετα πρέπει μάλλον να την παρακολουθήσουμε και να αναλογιστούμε την αλήθεια ή τις αλήθειες που αυτή κρύβει μέσα της και τη χρησιμότητα που μπορεί να έχει στον άλλο δικό μας περίκλειστο μικρόκοσμο, αυτόν των αρχιτεκτόνων.
Ο λόγος που αρθρώνουν εδώ οι μη – αρχιτέκτονες, μέσα στην ασάφεια, την απροσδιοριστία και τις συχνά ναϊφ ή απλά βιωματικές εξιστορήσεις, μας προσφέρει κάτι χρήσιμο κατά τη γνώμη μου: Πρώτα την στοιχειώδη(;) και ασαφή (προϊόν ελλιπούς εκπαίδευσης) εικόνα που έχουν οι έλληνες μη-αρχιτέκτονες για την αρχιτεκτονική, παρότι είναι χρήστες της. Δεύτερον, την ανάγκη της δικής μας ενεργοποίησης ως αρχιτεκτόνων στο θέμα της ενημέρωσης, πληροφόρησης, αλλά και δημόσιας συζήτησης των προβλημάτων της περισσότερο καθημερινής και επικαιροποιημένης αρχιτεκτονικής πραγματικότητας, με την ίδια την κοινωνία, την κοινωνία των «μη-αρχιτεκτόνων», που περιμένει να μας ακούσει!
Στα μέχρι τώρα «δημόσια βήματα» για την αρχιτεκτονική, εγχώρια και διεθνή, είδαμε τις περισσότερες φορές να εκτυλίσσεται το «είδωλο» μιας Αρχιτεκτονικής του «Κόσμου», χωρίς τον «Κόσμο».
Σε αυτό τον διαδικτυακό μικρόκοσμο αντίθετα, δεν υπάρχουν ούτε Δημιουργοί, ούτε μαικήνες, ούτε Μέντορες (ακόμη τουλάχιστον), δύνανται απλώς να υπάρχουν όλοι. Το μόριο «μη» εδώ αποκτά τη σημασία που του αρμόζει. Είναι το «μη» των πολλών που μέχρι τώρα έβλεπαν χωρίς μάτια και άκουγαν χωρίς αυτιά εκείνους τους λίγους που (ακόμη και τώρα) είτε νομίζουν πως τα χρησιμοποιούν και τα διαθέτουν, είτε νομίζουν πως δεν νομίζουν - μάλλον «Τίποτα». Πέρα από τα πρέπει και τα μη των «νομιζόντων», οι αρχιτέκτονες ήρθε η ώρα να συλλάβουμε, πως ο επαναπροσδιορισμός της κοινωνικής μας ταυτότητας και ρόλου, είναι αλληλένδετος με την «αστοιχείωτη» και «ναϊφ» παρουσίαση της ταυτότητας των μη-αρχιτεκτόνων που εμφανίζεται στα κείμενα των επομένων σελίδων…
Ως κατακλείδα αυτών των συλλογισμών, προτείνω (και νομίζω ότι πολλοί θα συμφωνήσουν σε αυτό) να ανοίξει το διαδικτυακό FORUM του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων που είναι έτοιμο προς λειτουργία, για να ξεκινήσει από εκεί μια πραγματικά δημόσια συζήτηση για την αρχιτεκτονική…
[1] Μπορούν να οριστούν ως συνδυασμός προσωπικού διαδικτυακού ημερολογίου- λευκώματος και forum συζητήσεων
[2] Την Εύη Αναστασοπούλου από την Αθήνα και τον Θοδωρή Δούνα από την Θεσσαλονίκη, τους οποίους και ευχαριστώ για την πολύτιμη βοήθειά τους.
Subscribe to:
Posts (Atom)